Op recept
Ik zal regelmatig een paar nieuwe nieuwe recepten uitschrijven voor musici en projecten die ik interessant en inspirerend vind. En ik zal er telkens een korte toelichting en wat achtergrondinformatie bij geven. Het zullen meestal links zijn naar video's die over het algemeen op YouTube zijn te vinden. Eenmaal op het internet terechtgekomen en enthousiast geworden kan je uiteraard zelf verder grasduinen. Kom je nou zelf weer mooie, sprekende voorbeelden tegen dan hoor ik het heel graag. Je kan uiteraard ook laten weten wat je ervan vindt. Ondertussen heel veel kijk- en luisterplezier en bedenk, het mooiste moet nog gezien en gehoord worden!
Kiya Tabassian Ensemble Constantinople Hana Blazikova
Toegevoegd op 24 oktober 2025
De van oorsprong Iraanse setarspeler en zanger Kiya Tabassian grossiert inmiddels in samenwerkingen met musici van over de hele wereld. Daarnaast is hij ook nog eens componist en schuwt hij ook moderne muziek niet. In een van zijn meest recente projecten Bach & Khayaam bouwt hij samen met de sopraan Hana Blazikova een brug tussen de muziek van Johann Sebastian Bach (18e eeuw) en de gedichten van de Perzische filosoof Omar Khayyam (11e eeuw). In dit muziekvoorbeeld gaan in een tijdbestek van acht minuten twee verschillende culturen met een gat van zeshonderd jaar ertussen naadloos en wonderschoon in elkaar over. Waar begonnen wordt met de aria Ach, dass nicht die letzte Stunde van Bach (BWV 439) gaat de muziek over in het gedicht Hengame sabouh ey saname farokh pey op muziek van Kiya Tabassian zelf. Tabassian laat hiermee heel bewust een vergelijkbaar soort spiritualiteit horen die mensen verbindt. De musici zijn afkomstig uit zowel de traditionele Iraanse muziek als uit de barok. Let op, op de achtergrond is Tineke Steenbrink van het Holland Baroque op een kistorgel te zien. Nog een leuk detail, Ik heb tweemaal Kiya Tabassian gesproken toen hij in Nederland was voor concerten. Ik geloof dat ik zelden zo’n zachtaardige en bescheiden man heb ontmoet die volledig muziek uitademt!
Als je meer wilt weten over zijn achtergrond en de ontelbare hoeveelheid mensen van over de hele wereld waarmee hij projecten mee uitvoert moet je maar eens eens een kijkje nemen op de website van Kiya Tabassian/Constantinople.
Tip: Zin in kippenvel? Spoel dan snel door naar 05:25 en 06:50 min.
Djivan Gasparyan Ensemble Hewar Morgenland Orchestra
Toegevoegd op 24 oktober 2025
Misschien wel de grootste naam uit de hartverscheurend mooie Armeense muziek is die van Djivan Gasparyan. Hij heeft wereldwijd faam opgebouwd als bespeler van de duduk, het oerinstrument uit de eeuwenoude Armeense muzikale traditie. Ik ben trouwens de trotse bezitter van een duduk die ik circa dertig jaar geleden van hem heb gekocht toen hij voor concerten in Nederland was. Voor mij is dit het instrument dat het meest de menselijke stem benadert en kan huilen als geen ander instrument. Qua klank komt het dicht in de buurt van de klarinet. Gasparyan is bekend van zijn talloze samenwerkingen met musici van over de hele wereld waaronder die met Peter Gabriel, Lionel Richie, Brian May en nog veel meer namen uit de hedendaagse muziek. Waarschijnlijk heb je vast wel eens muziek van hem gehoord. Onder veel documentaires wordt te pas en te onpas zijn muziek gezet om een weemoedige sfeer op te wekken en wat te denken van de soundtrack van de film Gladiator. Ach, wat maakt het ook uit.
Het fragment dat ik hier wil laten horen is opgenomen tijdens het beroemde Morgenland Festival Osnabrueck waar onder leiding van de Syrische klarinettist Kinan Azmeh jaarlijks musici van over de hele wereld bij elkaar komen om hun muziek met elkaar uit te wisselen. In dit geval is het een samenwerking tussen het Morgenland Orchestra (Duitsland), het Ensemble Hewar (Syrië) en Djivan Gasparyan. Het stuk Needless to say maakt de naam volkomen waar!
Opgewarmd door deze wonderschone muziek wil ik je ook nog verwijzen naar het nummer Mother, een stuk waar een andere kwaliteit van Gasparyan volledig tot zijn recht komt. Hier zingt hij net zoals hij zijn duduk bespeelt: teder, hees, vol, ontroerend en vol vibrato en glissando’s. Ik weet niet welk van de stukken mij het meest raken!
Jordi Savall/Hesperion XXI
Toegevoegd op 12 november 2025
Mijn ontdekkingsreis naar het verbinden van culturen begon bij de nestor van de oude muziek, Jordi Savall. Halverwege de zestiger jaren haalde hij de lang vergeten viola da gamba, de voorloper van de huidige cello, uit de mottenballen en zette hij de renaissance van de oude Spaanse muziek in gang. Maar hij is minstens zo belangrijk voor het samenbrengen van musici van over de hele wereld. Van de meer dan tweehonderd CD’s die ik heb van deze mastodont bestaat misschien de helft uit projecten waarbij hij de verbintenis van verschillende culturen expliciet onder de aandacht brengt. Ik heb in de loop der jaren circa vijftig afleveringen voor de radio over hem gemaakt en die zijn deels terug te beluisteren op www.concertzender.nl.
Ik wil je hier graag voorzichtig kennis laten kennismaken met zijn muziek via het nummer Uskudar. Dit lied stamt uit de Ottomaanse tijd en is door het hele Midden-Oosten en de Balkan verspreid. In deze uitvoering hoor je een grote groep van internationale musici, allemaal in hun eigen versies (Grieks, Arabisch, Hebreeuws, Armeens, Ladino). Op 06:04 is er een kort intermezzo met het lied Durme, hermosa donzella, een van de meest bekende ladino liederen. Op 09:00 min. hoor je het tutti ensemble. Ik vind dit een van de meest aangrijpende en indrukwekkende voorbeelden van musici die verbinden. Niet voor niets zijn Jordi Savall en zijn in 2011 overleden vrouw Montserrat Figueras in 2008 door de VN benoemd tot Artists for Peace. En dan te bedenken dat wij op de lagere school als onwetende kinderen deze melodie al zongen met de tekst “Daar gaat mijn vriendje Mustapha”. Het waren andere tijden zullen we maar zeggen en wat mij betreft zijn al deze musici mijn echte vriendjes!
3MA
Toegevoegd op 12 november 2025
Een ander bijzonder lichtpunt in de wereld van cross-culturele muziek is 3MA. Deze naam staat voor drie musici uit drie landen: Ballaké Sissoko uit Mali op de kora, Rajery uit Madagascar op de valiha en Driss El Maloumi uit Marokko op de oud. Deze laatste is ook een van de vaste oud-spelers in het ensemble Hesperion XXI van Jordi Savall en is te zien en te horen in het bovengenoemde nummer Uskudar. Deze drie spelers zijn stuk voor stuk meesters op de traditionele instrumenten uit hun eigen regio. Zij zoeken de complete fusie waarbij muziek uit hun herkomstlanden als een soort vraag- en antwoordspel met elkaar communiceert en integreert in heerlijke repetitieve en bijna meditatieve muziek. Het gaat hier om de registratie van een live concert uit 2018 in Polen. Voor mij is het nummer dat begint op 23:43 tot 29:17 min. een van de hoogtepunten. Het bewijst dat 1+1+1 niet 3 is, maar een oneindig mooi priemgetal!
Holland Baroque & Wu Wei
Toegevoegd op 21 november 2025
Het Holland Baroque is een Nederlands barokensemble opgericht door de zussen Judith (viool) en Tineke Steenbrink (clavecimbel, orgel) en heeft in haar twintigjarig bestaan een bijzondere reputatie opgebouwd. Het is niet alleen een plek waar jonge musici de kans krijgen om ervaring op te doen, het is ook een ensemble dat gespecialiseerd is in het over de grenzen kijken. Zo heeft het onder andere samengewerkt met trompettist Erik Vloeimans, de Drentse zanger Daniël Lohues, componist Reinbert de Leeuw, theatergezelschap Orkater en ga zo maar door. Het zijn dus echte allesvreters. Een zeer bijzondere samenwerking is die met de uit China afkomstige Wu Wei, een bespeler van de sheng. Dit is een traditioneel Chinees blaasinstrument, het heeft veel weg van een mondharmonika en wordt gezien het gebruik van de zogenaamde doorslaande tongen gezien als de voorloper van de accordeon. Er is op internet veel materiaal te vinden van het Holland Baroque met Wu Wei, maar hier wil ik graag wijzen op het stuk La Folia dat zij gezamenlijk uitvoeren. Dit is een uit Portugal afkomstige dansvorm die in de barok razend populair was. Ongeveer alle componisten uit die periode hebben wel hun eigen versie gemaakt van dit basisthema. Het werd vooral ook gezien als een soort proeve van bekwaamheid van de solist. Hier laat Wu Wei zich op zijn best zien en geniet van de prachtige variaties die hij hier speelt.
Zülfü Livanelli & Maria Farantouri
Toegevoegd op 21 november 2025
Een van de grootste iconen uit de moderne Turkse muziekgeschiedenis is zanger, componist, schrijver, dichter en muzikant Zülfü Livanelli. Hij is al vanaf de zeventiger jaren actief en heeft vanwege zijn politieke stellingname tegen het Turkse militaire regime en het opkomen voor de Koerdische kwestie in een tijd dat dit illegaal was, verschillende malen gevangen gezeten. Hij is ook nog een aantal jaren parlementslid in Turkije geweest voor de Turkse sociaal-democraten. In 1995 werd hij UNESCO Goodwill Ambassador voor zijn tomeloze inzet voor de vrede op politiek en cultureel gebied.
Zijn Griekse evenknie is de Griekse godin avant la lettre Maria Farantouri. Zij is bij het grote publiek vooral bekend geworden door haar vertolkingen van de liederen van Mikis Theodorakis, maar net als Livanelli is ook zij een aantal jaren parlementslid geweest, in Griekenland dan wel te verstaan. Kortom, twee kanjers die cultuur en politiek samen laten gaan en niet bang zijn om zich te roeren daar waar dat niet gewenst was.
Ik wil je hier graag een mooi voorbeeld van geven met een recente uitvoering van het door Livanelli gecomponeerde lied Özgürlük (Vrijheid). Bedenk dat dit is geschreven in de tijd van de dictatuur in Turkije en de beide landen nou niet echt vriendschappelijke relaties met elkaar onderhielden zullen we maar zeggen. Dit is dus een staaltje lef waar we nog steeds veel te weinig van zien. In deze uitvoering zien we een groot samengesteld orkest van Grieken en Turken. Hoe deze muziek ontzettend veel met elkaar te maken heeft een andere keer. Voorlopig kan je hier genieten van de luide schreeuw om vrijheid!
Jacky Molard Quartet & Trio Founjé Diarra
Toegevoegd op 30 november 2025
Een van de grootheden uit de Bretonse muziek is violist Jacky Molard die de spil is in tal van groepen en projecten in Bretagne. Hij is een van de vele musici daar die samenwerkingen aangaat met mensen uit andere culturen. Ik denk dat dit te maken heeft met een sterk identiteitsbewustzijn onder veel Bretonners. Er leeft onder hen al lang een gevoel van achterstelling in Frankrijk en hebben altijd moeten vechten voor hun eigen taal en cultuur die in veel opzichten sterk afwijkt van de Franse. Associatie en solidariteit met andere volken en minderheden is dan dichtbij.
Een van de samenwerkingen die Molard is aangegaan is die met de Malinese zangeres Founé Diarra. Met haar geweldige krachtige stem en fysieke performance is zij een soort evenknie van Molard. Met haar trio vult ze het kwartet van Jacky Molard aan en dat resulteert bijvoorbeeld in het nummer N’Diale. Het heeft zowel kenmerken van de repetitieve, verhalende muziek uit West-Afrika als die van de Bretonse muziek. En ook een groot genot om deze zeven mensen op één podium te zien staan!
Ablaye Cissoko & Cyrille Brotto
Toegevoegd op 30 november 2025
In dit voorbeeld blijven we even bij de combinatie Afrika-Frankrijk in de vorm van het duo Ablaye Cissoko & Cyrille Brotto. In het nummer N’na hoor je de combinatie van twee diatonische instrumenten, de trekharmonika (of diatonische accordeon) en de kora (een soort harp).
Ablaye Cissoko is een zanger, componist uit Senegal en een megaster op de kora, het belangrijkste instrument van West-Afrika. Hij behoort tot de traditie van de griots, de rondtrekkende verhalenvertellers uit West-Afrika. Hij is een mooi voorbeeld van een echte globetrotter die over de hele wereld optreedt en bewust samenwerkingen opzoekt met andere muziekculturen.
In dit geval doet hij dat met trekharmonikaspeler Cyrille Brotto die gespecialiseerd is in Franse volksdansmuziek. Samen met fluitist Guilhem Lopez vormt hij het duo Brotto-Lopez. Zeer de moeite waard om ook eens te bekijken en zie hoe zij de traditie van de Occitaanse taal en muziek uit Zuid-Frankrijk in leven houden.
Voor nu, kijk en luister naar het hypnotiserende, melancholische nummer N’na en zie hoe Europa en Afrika elkaar treffen en prachtig samengaan!
Ibrahim Maalouf met Amadou & Mariam en een Bagad:
Toegevoegd op 30 november 2025
Voor mensen die af en toe eens over de muur kijken is Ibrahim Maalouf zeker geen onbekende. Deze Frans-Libanese trompettist en componist is een spetterende persoonlijkheid die live zalen op zijn kop weet te zetten. En hij is ook iemand die continu de samenwerking zoekt met musici uit andere landen en op zijn speciale trompet zelfs kwarttonen kan spelen. Ik wil hier graag twee voorbeelden laten horen van zijn brede interesse.
Het eerste is een uitvoering met het duo Amadou & Mariam. Dit zijn twee megasterren afkomstig uit Mali en zij worden ook wel The Blind Couple from Mali genoemd. Ook zij staan garant voor opwindende liveshows. Luister naar dit swingende nummer dat zij voor een kolkende zaal uitvoeren.
Ik heb al eerder uitgelegd dat Bretonners graag de samenwerking zoeken met musici uit andere landen en culturen. In dit geval is dat dus met Ibrahim Maalouf, of is het andersom? Wat je hier gaat horen is een traditonele Bretonse dans met een zogenaamde bagad. Dit is een muziekgroep die bestaat uit hordes bombardes, doedelzakken en slagwerk die je nog altijd in Bretagne op festivals et cetera tegenkomt, echt spectaculair en het past als een jas bij Maalouf die van elk optreden een feestje maakt!
Bjarte Eike & Barokksolistene
Toegevoegd op 30 november 2025
Hier geen crossover tussen musici uit verschillende culturen, maar wel iets waar je ongelofelijk vrolijk van wordt. De Noorse violist Bjart Eike is leider van Barokksolistene, een barokensemble dat met The Alehouse Sessions het zeventiende eeuwse Engelse kroegleven ‘exploreert’. Waarom ik het hier wil laten horen is omdat veel mensen bij barokmuziek misschien denken aan betweterige blokfluiten en kletterende clavecimbels, maar in dit geval zien we een groep paradijsvogels die eigenlijk meer op een theatergroep lijkt, maar ondertussen geweldige muziek maakt. Wat een gekmakend plezier!
Eerst hoor je Wallom Green, een van de grote hits uit de Playford’s Dancing Master, een verzameling van melodieën uit de zeventiende eeuw in Engeland. Daarna de The Curtain Tune van Henry Purcell uit The Fairy Queen. Let vooral op Steven Player, de danser die renaissance dansen een geheel eigen invulling geeft!
Vardan Hovanissian & Emre Gultekin
Wie Turkije en Armenië zegt denkt misschien meteen aan de discussie die speelt over de genocide van begin twintigste eeuw op de Armeense bevolking. Tot op de dag van vandaag blijft de Turkse overheid dit ontkennen en is het een voortdurend welles-nietes getouwtrek tussen de landen. Twee mensen die totaal geen last hebben van vijanddenken zijn de Turkse sazspeler Emre Gultekin en de Armeense dudukspeler Vardan Hovanissian. Zij hebben al jaren een innige samenwerking en bewijzen dat hun muziekculturen dezelfde wortels hebben en er geen obstakels zijn voor dialoog, eerder het tegendeel. In het stuk Adana horen we de intens melancholische duduk (sterk verwant aan de Turkse mey) met een tanbur, een klassiek Turks instrument dat talloze microtonen kent. In het nummer Vard Siretsi wordt het tempo licht opgevoerd waarbij dansliefhebbers ook aan hun trekken komen. Het is goed om te zien dat er in het geval van dialoog nooit verliezers, maar alleen maar winnaars zijn!
Offizina Zoé met Taranta Nera
Bij muziek uit Zuid-Italië denk je meteen aan de opzwepende, ritmische tarantella’s die door wild te dansen als een antidotum het gif van de gevaarlijke tarantulaspin zouden moeten neutraliseren. De groep Officina Zoé uit de diep zuidelijke regio Salento is helemaal gespecialiseerd in dit genre. Maar in dit geval ga je luisteren naar het prachtig gedragen liefdeslied Rusciu de lu mare. In hun speciale programma Taranta Nera (Black Taranta) doen zij dit samen met de Malinese topmusici Baba Sissoko, Mamani Keita en Sourakhata Diabate. Zij vertegenwoordigen de traditie van de griots, de verhalenvertellers van West-Afrika. Als welverdiend toetje laat ik je ook graag een andere versie van dit lied horen uitgevoerd door mijn meest favoriete Nederlandse groep het Legiana Collective waar het Zuid-Italiaanse temparement je van alle kanten tegemoet stroomt!